ادبیات همیشه یکی از مهم‌ترین درس‌های عمومی برای تمامی رشته‌ها بوده است. از نظر بسیاری از دانش‌آموزان، به ویژه دانش‌آموزان رشته‌های غیر از علوم انسانی، این درس دشوار به نظر می‌رسد و باعث نگرانی آن‌ها فاصله گرفتنشان از این درس می‌شود. یکی از مهم‌ترین بخش‌های این درس و پای ثابت تمامی آزمون‌های دروس عمومی و امتحان‌های نهایی، آرایه های ادبی است.این بخش از نظر اکثر دانش‌آموزان دشوارترین بخش درس ادبیات فارسی است؛ اما اگر نحوه صحیح مطالعه و یادگیری آرایه های ادبی را پیدا کنید، مطمئنا دیگر چنین احساسی نخواهید داشت. در این مطلب درباره کامل‌ترین روش مطالعه آرایه های ادبی صحبت می‌کنیم؛ استفاده از بهترین روش مطالعه آرایه های ادبی مطمئنا می‌تواند تأثیر فوق‌العاده‌ای بر درصد ادبیات کنکور شما بگذارد.
نقش سوالات ادبیات آزمون‌های سراسری
سوالات در ادبیات فارسی عمومی در کنکور به 6 گروه کلی تقسیم می‌شود:
- معنای واژگان (لغت): 3 سوال
- تاریخ ادبیات: 1 سوال
- درست‌نویسی (املا): 3 سوال
- آرایه‌های ادبی: 4 سوال
- دستور زبان فارسی: 5 سوال
- تناسب مفهومی (قرابت معنایی): 9 سوال
هر کدام از این گروه‌ها شیوه خاص مطالعه خود را دارند و بدون شک آرایه های ادبی یکی از سخت‌ترین بخش‌های این درس به شمار می‌رود. دشواری این بخش باعث شده بسیاری از دانش‌آموزان از حل کردن سوالات مربوط به آرایه های ادبی فاصله بگیرند. خواندن این مقاله فرصت شگفت‌انگیزی است که به شما کمک می‌کند در درصد ادبیات کنکور برتری قابل توجهی نسبت به سایر دانش‌آموزان به دست آورید.
چرا مطالعه آرایه های ادبی دشوار است؟
اگر تا الان به سراغ خواندن بخش آرایه های ادبی رفته و حداقل چند صفحه‌ای از این مبحث ورق زده باشید، احتمالا در نگاه اول یادگیری این بخش را دور از دسترس دیده‌اید؛ رایج‌ترین علت این است که اگر آرایه‌ها را حفظ کرده باشید، بعد از مدت کمی به راحتی تمامی بخش‌های آن از ذهن شما پاک می‌شوند. اگر بخواهید تنها با حفظ کردن این بخش را یاد بگیرید، با حجم زیادی از جملات و اشعار روبه‌رو می‌شوید که حفظ کردن آن‌ها هم زمان زیادی می‌برد، هم راحت به فراموشی سپرده می‌شود.اگر فکر می‌کنید مطالعه درس ادبیات فارسی برایتان دشوار است و نیاز به یک مشاوره دقیق و کامل برای رسیدن به بهترین روش مطالعه مخصوص خودتان دارید، شماره موبایل خود را در فرم زیر ثبت کنید تا مشاوران ما با شما تماس بگیرند.
شناخت و درک مفهوم آرایه های ادبی
آرایه ادبی همان چیزی است که کلام را از سطح گفت‌وگو و نوشتار عادی و معمولی جدا می‌کند و در سطحی بهتر و فراتر به مخاطب ارائه می‌دهد. در طول زندگی روزمره گفت‌وگوها و نوشته‌های ما عمدتا به زبانی عادی و معمولی گفته یا نوشته می‌شوند که در آن مقصود تنها انتقال درست پیام و ارتباط با دیگران است؛ اما در عالم ادبیات فارسی و شعر، همه‌چیز تغییر می‌کند. اینجا دیگر هدف تنها انتقال پیام نیست، بلکه زیباسازی و ایجاد لذت در ذهن مخاطب اهمیت فراوانی دارد.بنابراین شاعر یا نویسنده متن‌های ادبی تمام تلاش خود را به کار می‌گیرد تا با استفاده از آرایه های ادبی و… لذت ادبی را در ذهن مخاطب ایجاد کند. این لذت گاهی به شیوه‌های ظاهری و در آوا به وجود می‌آید و گاهی با تعبیرهای خیال‌انگیز و بردن ما تا رویاهایمان.پس اگر بخواهیم تعریف آرایه های ادبی را در یک جمله خلاصه کنیم، می‌توان گفت: «تمامی کارهایی که باعث ایجاد لذت یک اثر ادبی در ذهن مخاطبان می‌شود، مانند خیال‌انگیزی کلام یا هماهنگی معنایی و ظاهری، همان آرایه های ادبی است.»درک مفهومی و عمیق آرایه های ادبی به ما کمک می‌کند آن‌ها را به خوبی بفهمیم و یاد بگیریم؛ پس حالا زمان آشنا شدن با انواع آرایه های ادبی ست.
انواع آرایه‌های ادبی
آرایه های ادبی به طور کلی به سه دسته تقسیم می‌شوند. این سه دسته، هرکدام به شیوه‌ای متفاوت باعث ایجاد لذت در ذهن مخاطب می‌شوند و آرایه های ادبی مختلفی زیرمجموعه خود دارند.به آرایه های ادبی که باعث خیال‌انگیزی کلام و ایجاد تعبیری تفکرآمیز در ذهن مخاطب می‌شوند، «آرایه‌های علم بیان» می‌گویند.نوع دیگر آرایه‌ها که هماهنگی ظاهری و معنایی کلمات را در کلام نشان می‌دهند، «آرایه‌های علم بدیع» نام دارند. آرایه‌های علم بدیع خود دو دسته دیگر را در بر می‌گیرد: یکی آرایه‌هایی که به معنای کلمات و هماهنگی معنایی بین کلمات می‌پردازد و به آن «بدیع معنوی» می‌گویند و دیگری آرایه‌های «بدیع لفظی» است که بر زیبایی ظاهری و آوایی قطعه ادبی تمرکز دارد.بعید است این عنوان‌ها به همین راحتی در ذهنتان بمانند! پس بهتر است از هرکدام مثال‌هایی ببینید تا موضوع هر دسته یادتان بماند:
- آرایه‌های علم «بیان»: مجاز، تشبیه، استعاره، کنایه و…
- آرایه‌های علم «بدیع لفظی»: واج‌آرایی، سجع، جناس، تکرار، موازنه و…
- آرایه‌های علم «بدیع معنوی»: حسن تعلیل، تضاد، متناقض‌نما و…
با کمی مرور کتاب‌های درسی یا جست‌وجو در اینترنت و کتاب‌های کمک‌درسی به راحتی میتوانید بفهمید که چه آرایه‌هایی در آزمون‌های سراسری طرح می‌شود و باید آن‌ها را مطالعه کنید؛ اما مهم‌ترین نکته روش مطالعه آرایه های ادبی است. این که چطور آرایه های ادبی را بخوانیم تا با شناخت کافی آن‌ها، به راحتی تمامی این سوالات این مبحث را پاسخ دهیم.
آسان‌ترین روش مطالعه آرایه های ادبی
شاید تست‌ها و سوالات آرایه های ادبی دشوار و پیچیده باشند؛ اما برای مطالعه این بخش و پاسخ دادن به تست‌ها، تنها طی کردن چند گام ساده کافی است. مطمئن باشید که با انجام این گام‌ها دیگر نیازی به کلاس‌های ادبیات کنکور و موسسات آموزشی نخواهید داشت و میتوانید با شیوه‌ای که مدرسان کنکور آن را قبول دارند، نتیجه فوق‌العاده‌ای را کسب کنید.
قدم اول: یادگیری چیستی و مفاهیم هر آرایه
در قدم اول شما باید با استفاده از منابع معتبر و جامع به یادگیری تعاریف آرایه‌های مختلف ادبی، ویژگی‌ها و راه‌های شناخت آن‌ها بپردازید. مثلا باید یاد بگیرید که آرایه تشبیه چیست، از چه ویژگی‌ها و چه بخش‌هایی تشکیل شده است (مشبه، مشبه‌به، وجه‌شبه، ادات تشبیه) و چه تفاوتی با آرایه استعاره دارد. باید فرق بین ایهام و ایهام تناسب را یاد بگیرید و راه‌های شناخت حسن تعلیل و اسلوب معادله را بدانید. و به همین ترتیب برای تمام آرایه‌هایی که ممکن است در کنکور از آن‌ها سوال بیاید، پیش بروید.بدون دانستن این مفاهیم مانند فردی گمراه هستید که بدون داشتن شناختی نسبت به مسیر، می‌خواهد به مقصد برسد و سرانجام هم ناتوان می‌ماند.
تمامی این تعاریف و شناخت‌ها در کتاب‌های درسی ادبیات 1 و 2 و 3 متوسطه دوم آمده است؛ اما سوال مهم اینجاست که تنها خواندن و مطالعه کتاب درسی کافی است؟کتاب‌های درسی تمامی نیاز یک داوطلب آزمون‌های سراسری را پاسخ نمی‌دهد؛ بنابراین بهتر است از منبع بهتری برای یادگیری چهارچوب و ساختار این تعاریف استفاده کرد. به عنوان مثال کتاب‌های علوم فنون ادبی دانش‌آموزان رشته علوم انسانی می‌توانند کمک قابل توجهی به شما بکنند. این کتاب‌ها به خوبی شما را با دیدگاه و طرز فکر نویسندگان کتاب‌های ادبیات متوسطه دوم آشنا می‌کنند و به سبب این که تالیف رسمی آموزش و پرورش هستند، اختلاف نظر بین معلم‌های کلاس‌های کنکور را حل می‌کنند.
قدم دوم: به خاطر سپردن آرایه‌های ادبی با مثال‌های مناسب
در قدم اول باید به قدری آرایه‌ها را به خوبی یاد بگیرید که نیازی به حفظ کردن واژه به واژه تعریف هر آرایه نداشته باشید و هر زمان که نیاز شد بتوانید بر اساس درک مفهومی خود، تعریفی از هر آرایه ارائه کنید.حالا در قدم دوم، باید علاوه بر یادگیری کامل تعریف و ساختار هر آرایه، یک یا چند مثال مهم از هر کدام حفظ کنید. ما در زندگی از کلام عادی و معمولی استفاده می‌کنیم و میزان برخورد روزمره‌مان با کلام ادبی بسیار کم است؛ به همین دلیل اگر فقط یک تعریف یک‌جمله‌ای و یک مثال از هر آرایه حفظ کنید، ممکن است بعد از گذشت چند ماه یا حتی چند هفته آن‌ها را فراموش کنید.
خصوصا زمانی که بخواهید در کنار درس‌های سنگین، این همه آرایه ادبی حفظ کنید.به خاطر سپردن چند مثال مهم از هر آرایه و درک عمیق مفهوم آرایه در هر مثال، یک ارتباط ذهنی قوی میان آنچه که مطالعه کردید و کاربرد عملی آن‌ها برایتان به وجود می‌آورد. به این ترتیب ذهنتان با وصل کردن اطلاعات و مثال‌های مختلف به هم، کمکتان می‌کند. همچنین زمانی که در تست‌ها با مثال‌های جدید برای آرایه‌ها مواجه می‌شوید، مثال‌هایی که در ذهن دارید به شما کمک می‌کنند مصداق‌های آرایه را در جملات و اشعار جدید هم به راحتی پیدا کنید.برای یافتن مثال‌های پرکاربرد میتوانید به همان کتاب علوم و فنون ادبی رشته علوم انسانی مراجعه کنید.
قدم سوم: حل تست ساده
برای ماندگاری مطالب و یادگیری کامل تمامی چیزهایی که مطالعه کردید، باید تست بزنید. بهترین کار حل تست‌های آموزشی است. تست‌های آموزشی تست‌هایی هستند که در آزمون‌های سراسری آمده‌اند و فقط درباره یک آرایه طرح شده‌اند. در این مرحله تنها هدف شما یادگیری کامل یک آرایه است پس خودتان را درگیر تست‌های سخت کنکوری نکنید. تست‌هایی را حل کنید که تنها درمورد یک آرایه مانند تشبیه، جناس، مجاز و… هستند.
مطلب پیشنهادی: بهترین مشاور کنکور انسانی
قدم چهارم: حل تست ترکیبی
وقتی که به تمامی آرایه‌ها مسلط شدید، نوبت آن است که سوالات واقعی آزمون‌های سراسری را حل کنید. سوال‌های آرایه ادبی آزمون‌های سراسری مانند کنکور، بسیار پیچیده‌تر از آن است که تنها با تمرین تست‌های ساده بتوانید به همه‌شان پاسخ دهید، بنابراین برای پاسخ‌گویی به سوالات این بخش باید تست‌های ترکیبی و پیچیده کنکور را حل کنید که از چند آرایه در یک سوال استفاده می‌شود. با حل تعداد زیادی از این نمونه تست‌ها و بررسی اشتباه‌ها، تسلط فراوانی به موضوع پیدا می‌کنید و میتوانید در جلسه کنکور با سرعت بیشتری تست‌های مرتبط را حل کنید.در اپلیکیشن یادوین حل تشریحی تست‌های کنکور به صورت ویدیویی در دسترس شماست و میتوانید از آن‌ها برای یادگیری دقیق‌تر استفاده کنید.همین حالا اپلیکیشن را نصب کنید!
تست‌های ادبیات کنکور را صد بزنید!
سوال‌های ادبیات خصوصا آرایه های ادبی گاهی واقعا دشوار هستند؛ اما در این بلاگ‌پست تلاش کردیم مناسب‌ترین روش مطالعه آرایه های ادبی کنکور را به شما آموزش دهیم. روشی که توسط بهترین مؤلفان و مدرسان کنکور تأیید شده است. البته که صد درصد زدن یک درس در کنکور یک انتظار دور از ذهن است، اما با انجام صحیح قدم‌های گفته شده میتوانید درصد حل تست‌ها و سوالات آزمون‌های سراسری را بالا ببرید.
یادوین با بهترین آموزش‌های کنکور و همچنین مشاوره کنکور در کنار شما عزیزان است و مثل یک نقشه راه تا آخر مسیر همراه و یار شما می ماند مدرسین ما از بهترین اساتید کشوری کنکور هستند که می‌تونید در کنار این اساتید بهترین خروجی و رتبه را در این درس انتظار داشته باشد.
- سوالات در ادبیات فارسی عمومی در کنکور به چند گروه کلی تقسیم می‌شوند؟
- انواع آرایه های ادبی چیست؟
- چرا مطالعه آرایه های ادبی دشوار است؟
- آسان ترین روش مطالعه ارایه های ادبی چیست؟
